"BENİM DE HAKLARIM VAR" adlı Rehberlik, Oyun, Drama, Türkçe ve Sanat ile Bütünleştirilmiş Büyük ve Küçük Grup Etkinliği

MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI OKUL ÖNCESİ EĞİTİM PROGRAMI (2013)

REHBERLİK DERSİ ETKİNLİK PLANI

Etkinliğin Adı	BENİM DE HAKLARIM VAR
Etkinlik türü	Rehberlik, Oyun, Drama, Türkçe ve Sanat ile Bütünleştirilmiş Büyük ve Küçük Grup Etkinliği
Yaş Grubu	48-66 ay
Etkinliği Hazırlayan	Uzman Psikolojik Danışman Mahmut BEKTAŞ
Yeterlilik Alanı- Kazanım ve Açıklaması	Yeterlilik Alanı: AİLE VE TOPLUM Kazanım No: 57 Hak ve sorumlulukların farkında olur. Açıklaması: Bireylerin hak ve sorumlulukları vardır. Hakların kullanılabilmesi için de sorumlulukların yerine getirilmesi gerekmektedir. Yani çocuğun temiz bir sınıfta eğitim öğretim görme hakkı vardır ama bu hakkını kullanırken sınıfı da temiz tutma sorumluluğu vardır. Şiddete maruz kalmama, korunma hakkı vardır, başkalarına şiddet uygulamama, zarar vermeme sorumluluğu vardır. Bu bağlamda hak ve sorumlukların verilmesi bireylerin özellikle ilerleyen yaşlarında haklarına vurgu yaparken sorumlulukları yerine getirmeyi de gözetmelerine temel oluşturacaktır. Çocukların hak ve sorumluluklarının farkına varmaları beklenmektedir. Bu farkındalık çocuğun gelişimi açısından da toplumsal düzen ve diğer insanların yaşam kalitesini korumak ve yükseltmek açısından da önemli bir yaklaşım olacaktır. Öğretmenlerin ve velilerin bu konuda olumlu yaklaşım sergilemeleri ve model olmaları hak ve sorumlukların yerine getirilmesinde önemli bir etkendir. Kazanım No: 58 Haklarının ve sorumluluklarının olduğunu söyler. Açıklaması: Bireyin haklarını bilmesi, yerine göre kullanması ve sorumluklarının farkına vararak bunları yerine getirmesi önemlidir. Çocukların da kendi yaş ve gelişim özelliklerine uygun haklarının ve sorumluklarının olduğunu söylemesi beklenmektedir. Velilerin de haklar ve sorumluluklar konusunda bilinçlendirilmeleri, buna uygun davranmaları gerekmektedir.
Etkinliğin Okul Öncesi Programı (2012) Kazanımları ve Göstergeleri	Bilişsel Gelişim: Kazanım 17. Neden-sonuç ilişkisi kurar. (Göstergeleri: Bir olayın olası nedenlerini söyler. Bir olayın olası sonuçlarını söyler. Kazanım 19. Problem durumlarına çözüm üretir. (Göstergeleri: Problemi söyler. Probleme çeşitli çözüm yolları önerir.) Sosyal Duygusal Gelişim: Kazanım 3. Kendini yaratıcı yollarla ifade eder. (Göstergeleri: Duygu, düşünce ve hayallerini özgün yollarla ifade eder. Nesneleri alışılmışın dışında kullanır. Özgün özellikler taşıyan ürünler oluşturur.) Kazanım 4. Bir olay ya da durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar. (Göstergeleri: Başkalarının duygularını söyler. Başkalarının duygularının nedenlerini söyler. Başkalarının duygularının sonuçlarını söyler.) Kazanım 5. Bir olay ya da durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir. (Göstergeleri: Olumlu/olumsuz duygularını sözel ifadeler kullanarak açıklar. Olumsuz duygularını olumlu davranışlarla gösterir.) Kazanım 6. Kendisinin ve başkalarının haklarını korur. (Göstergeleri: Haklarını söyler. Başkalarının hakları olduğunu söyler. Haksızlığa uğradığında neler yapabileceğini söyler. Başkalarının haklarını korumak için ne yapması gerektiğini söyler.) Kazanım 10. Sorumluluklarını yerine getirir. (Göstergeleri: Sorumluluklar yerine getirilmediğinde olası sonuçları söyler.) Kazanım 16. Toplumsal yaşamda bireylerin farklı rol ve görevleri olduğunu açıklar. (Göstergeleri: Toplumda farklı rol ve görevlere sahip kişiler olduğunu söyler. Aynı kişinin farklı rol ve görevleri olduğunu söyler.)
Materyaller	Büyük boy karton, boya kalemleri, resim kağıtları, şekerlemeler.
Sözcükler	Haklarım, sorumluluklarım, İnsan Hakları, Çocuk hakları, Birleşmiş Milletler
Kavramlar	-
Ortam	Sınıf ortamı
Öğrenme Süreci	·         Öğretmen çocukları yanına toplar ve onlara çocukların çeşitli hakları ve sorumlulukları ile ilgili bir etkinlik yapacaklarını açıklar. Öğrencilere şu soruları sorarak öğrencileri hazırlar: 1.      Sizce hak ne demektir? 2.      Sizce çocukların ne gibi hakları vardır? 3.      Birisi sizin hakkınızı çiğnerse ne hissedersiniz? Ne yaparsınız? 4.      Evde ne gibi sorumluluklarınız var? 5.      Benim okulda ne gibi sorumluluklarım var? Bir öğretmen olarak bu sorumluluklarımı yerine getirmezsem ne olur? 6.      Sizin evde ne gibi sorumluklarınız var? Siz evdeki sorumluluklarınızı yerine getirmezseniz ne olur? Bu sorulara verilen yanıtlar dinlenir, uygun tepkiler verilir. ·         Öğretmen çocuklara masalarına geçmelerini söyler. Şimdi onlara çeşitli şekerler dağıtacağını söyler. Öğretmen getirdiği şekerleri öğrencilere dağıtmaya başlar. Kimisine sadece bir tane, kimisine 3-4 tane, kimisine daha az, kimisine de daha fazla verir. Bazı öğrencilere de hiç vermez. Sonra da onlardan bu şekerleri yemelerini ister. Öğrenciler şekerlerini yerken onlara şu soruları sorar: 1.      Şeker vermediklerim ne hissettiler? 2.      Kendilerine çok şeker verdiklerim ne hissetti? 3.      Acaba bu şekerler sizin haklarınız olsaydı ve ben bazılarınıza hakkını vermemiş olsaydım ne olurdu? Gibi soruları sorarak, onları ayrımcılık konusunda düşünmeye çağırır. Ayrımcılığın ne olduğunu ve ne gibi türleri olduğunu açıklar. Daha sonra da şeker vermediklerine de şeker vererek onların şimdi ne hissettiklerini söylemelerini sağlar. ·         Öğretmen şimdi de bir oyun oynayacaklarını ama bu oyunda erkeklerin oynamayacağını söyler. Erkeklerin tepkilerini öğrenmeye çalışır. Bir süre Dev-cüce oyunu oynanır. Buradaki amaç çocukların buna tepki vermesini sağlamaktır. Kızlardan da neden erkeklerin oynamadıklarını, bunun onlar için bir haksızlık olduğunu ifade etmeleri için öğrencileri -deyim yerindeyse- kışkırtır. ·         Oyundan sonra öğrencilerin duygularını anlamaya yönelik çeşitli sorular sorar. Kızların ve erkeklerin bu durumda ne düşündüklerini öğrenmeye çalışır. ·         Öğretmen tarafından Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi, öğrencilere okunur. Öğretmen her bir madde ile ilgili öğrencilerin görüşlerini sorar. ·         Öğretmen çocuklara bir hikaye anlatacağını söyler. Bu hikayede Dumi adında bir maymun olduğunu söyler. Bu maymunun bir hayvanat bahçesinde yaşadığını, hayvanat bahçesini ziyarete gelen ziyaretçilerin attığı muzları sadece kendisinin yemek istediğini söyler. Bunun için de durmadan arkadaşlarıyla kavga çıkardığını, onları rahatsız ettiğini söyler. Arkadaşları da ona “Bencil Dumi” adını takmışlar. Diğer maymunlar şu şiiri okumuşlar: Hep bana hep bana olmaz ki Bir sana bir bana olmalı Tüm hayvanlar hayatı Birlikte paylaşmalı…. ·         Ama Bencil Dumi onları dinlememiş ve yine kendi isteklerini yaptırmaya çalışmış. ·         Hikaye burada yarım bırakılır ve öğrencilere şunlara benzer sorular sorulur: 1.      Sizce Benci Dumi neden böyle bir şey yaptı? 2.      Diğer maymunlar ne hissettiler? 3.      Sizce diğer maymunlar bu sorunu çözmek için ne yapmalılar? 4.      Siz olsaydınız böyle bir durumda ne hissederdiniz? ·         Öğretmen hikayeyi kaldığı yerden okumaya devam eder: Bir süre sonra tüm hayvanlar, hayvanat bahçesinin müdürüne gitmişler. Onlara durumu anlatmışlar. Artık Bencil Dumi ile aynı kafeste kalmak istemediklerini, kendilerine başka bir yer göstermelerini istemişler. Müdür de onlara hak vermiş ve onlar için ayrı bir yer hazırlamış. Tüm diğer maymunlar yeni kafeslerinde birlikte çok mutlu olmuşlar. Çok eğlenmişler. Ziyaretçilerin kendilerine verdikleri yiyecekleri eşitçe paylaşmışlar. Tüm bunları izleyen Bencil Dumi yaptıklarına pişman olmuş, çünkü hiç arkadaşı kalmamış. Arkadaşlarına haber yollamış, onlardan özür dilemiş. Bir daha böyle bencillikler yapmayacağını söylemiş. Arkadaşları da Dumi’yi affetmişler ve onu da aralarına almışlar. Hep birlikte şu şiiri söylemişler. Bencillik yaparsan, yalnız kalırsın. Dostsuz arkadaşsız ne yaparsın? Mutlu olmak istiyorsan Hayatı paylaş. Mutluluğu paylaş. ·         Öğretmen bu hikayeden sonra öğrencilere şuna benzer sorular sorabilir: ·         Sizce Dumi hatasını anladı mı? ·         Nasıl bir çözüm yolu buldu? ·         Siz hatalı olduğunuzda ne yapıyorsunuz? Sorular sorulduktan sonra öğretmen gönüllü öğrencilerden bu olayı canlandırmalarını ister. Canlandırmalardan sonra neler olduğu üzerinde tekrar durulur. ·         Öğretmen daha sonra onlara resim kağıtları ve boya kalemleri dağıtarak bu olayın resmini yapmalarını ister. Resimler bittikten sonra öğretmen gönüllülerin resimlerini sınıfa anlatmalarına yardımcı olur. ·         Eğer vakit kalırsa, öğretmen öğrencilerin sınıftaki ve evdeki sorumluluklarının neler olduğunu sorar. Bu sorumlulukları yerine getirmek için ne yaptıklarını sorar. ·         Daha sonra büyük bir kartona sorumluluk ağacı yapılır. Ağacın köküne sorumluluklarımız yazılır. Dallarlına da öğrencilerin söyledikleri tek tek yazılarak bir sorumluluk ağacı oluşturulur. ·         Öğretmen bu etkinlik sırasında ne hissettiklerini öğrencilere sorar. ·         Sorumluluklarını yerine getirmek için ne yapacaklarını hatırlatır. ·         Daha sonra bu ağaç okulun girişinde sergilenir.
Değerlendirme	Değerlendirme, öğrenme süreci içinde yapılmıştır.
Aile katılımı	Ailelere evde çocukların hakları ve sorumlulukları hakkında sohbet etmeleri istenir.
Uyarlama

Ek: Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirisi

Çocukların erişkinden farklı fiziksel, fizyolojik, davranış ve psikolojik özellikleri olduğu, sürekli büyüme ve gelişme gösterdiği bilincinin yerleşmesi, çocukların bakımının bir toplum sorunu olduğu ve bilimsel yaklaşımlarla herkesin bu sorumluluğu yüklenmesi gerektiği düşüncesi 20 Kasım 1959'da Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nda "Çocuk Hakları Bildirgesi" ile kabul edilmiştir. On ilkeden oluşan bu bildirge aşağıdaki gibidir:

1. İlke:  Tüm dünya çocukları bu bildirgedeki haklardan din, dil, ırk, renk, cinsiyet, milliyet, mülkiyet, siyasi, sosyal sınıf ayırımı yapılmaksızın yararlanmalıdır.

2. İlke: Çocuklar özel olarak korunmalı, yasa ve gerekli kurumların yardımı ile fiziksel, zihinsel, ahlaki, ruhsal ve toplumsal olarak sağlıklı normal koşullar altında özgür ve onurunun zedelenmeyecek şekilde yetişmesi sağlanmalıdır. Bu amaçla çıkarılacak yasalarda çocuğun en yüksek çıkarları gözetilmelidir

3. İlke: Her çocuğun doğduğu anda bir adı ve bir devletin vatandaşı olma hakkı vardır.

4. İlke: Çocuklar sosyal güvenlikten yararlanmalı, sağlıklı bir biçimde büyümesi için kendisine ve annesine doğum öncesi ve sonrası özel bakım ve korunma sağlanmalıdır. Çocuklara yeterli beslenme, barınma, dinlenme, oyun olanakları ile gerekli tıbbi bakım sağlanmalıdır.

5. İlke: Fiziksel, zihinsel ya da sosyal bakımdan özürlü çocuğa gerekli tedavi, eğitim ve bakım sağlanmalıdır.

6. İlke: Çocuğun kişiliğini geliştirmesi için anlayış ve sevgiye gereksinimi vardır. Anne ve babasının bakımı ve sorumluluğu altında her durumda bir sevgi ve güvenlik ortamında yetişmelidir. Küçük yaşlarda çocuğu annesinden ayırmamak için bütün olanaklar kullanılmalıdır. Ailesi ve yeterli maddi desteği olmayan çocuklara özel bakım sağlamak toplumun ve kurumların görevidir. Çocuk sayısı fazla olan ailelere devlet yardımı yapılmalıdır.

7. İlke: Genel kültür ve yeteneklerini, bireysel karar verme gücü, ahlaki ve toplumsal sorumluluğu geliştirecek ve topluma yararlı bir üye olmasını sağlayacak eğitim hakkı verilmelidir. Bu eğitimde sorumluluk önce ailenin olmalıdır. Eğitimin ilk aşamaları parasız ve zorunlu olmalıdır.

8. İlke: Çocuk her koşulda koruma ve kurtarma olanaklarından ilk yararlananlar arasında olmalıdır.

9. İlke: Çocuklar her türlü istismar, ihmal ve sömürüye karşı korunmalı ve hiçbir şekilde ticaret konusu olmamalıdır. Çocuk uygun bir asgari yaştan önce çalıştırılmayacak, sağlığını ve eğitimini tehlikeye sokacak fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişmesini engelleyecek bir işe girmeye zorlanmayacak ve izin verilmeyecektir.

10. İlke: Çocuk ırk, din ya da başka bir ayrımcılığı teşvik eden uygulamalardan korunacaktır. Anlayış, hoşgörü, insanlar arası dostluk, barış ve evrensel kardeşlik ortamında enerji ve yeteneklerini diğer insanların hizmetine sunulması gerektiği bilinciyle yetiştirilmelidir.